Er zijn vier soorten bevrijding (mukthi)

[Dit hoofdstuk in het Engels]

 

Aanbidding die het bewustzijn geheel opeist, die geen ruimte laat voor enige andere gedachte, en waarin het gevoel zuiver is, wordt zelf een staat van diepe meditatie (bhavasamadhi). Daarin verschijnt de Heer voor het innerlijk oog van de toegewijde in de vorm die deze voor zijn aanbidding heeft gekozen. Dat visioen is niet slechts verbeelding; het is een ervaring van het 'aangezicht'. Zonder zijn plaats te verlaten kan de toegewijde in de tegenwoordigheid van de Heer verblijven. Hij vertoeft dus voortdurend in Gods nabijheid (salokyamukthi). Bovendien beleeft de toegewijde alles wat hij ziet als Gods heerlijkheid (samipyamukthi). Ook kan hij nog in goddelijk bewustzijn leven (sarupyamukthi). Dit is de uiteindelijke vrucht van een leven in liefde voor God (bhakthi sastra). Toch is er in dit stadium nog een restje overgebleven van het gevoel verschillend te zijn. De leer van het nondualisme (adwaitha siddantha) zal dit stadium dus niet als het allerhoogste beschouwen. We kunnen niet maar aannemen dat de toegewijde door zijn gelijkvormigheid met de Heer (sarupya) het goddelijk vermogen heeft te scheppen, te onderhouden en te vernietigen. Het allerhoogste stadium is pas bereikt wanneer elk spoor van verschil is verdwenen en vereniging met God (sayujyamukthi, of ekanthamukthi) tot stand is gekomen dankzij goddelijke genade, die geschonken werd wegens de zuivere kern in ieders geestelijke inspanning (sadhana); ze wordt niet geschonken als resultaat van inspanning. De toegewijde zal streven naar deze vereniging met God (aikyam). Hij zal de Heer willen dienen op de manier die hem het beste ligt, en hij zal de vreugde willen ervaren van de vorm waarin hij zich de Heer voorstelde. Maar door de genade van de Heer zal hij niet alleen in de voortdurende nabijheid van de Heer verkeren (salokyamukthi), in alles wat hij ziet Gods heerlijkheid ervaren (samipyamukthi), en leven in het goddelijk bewustzijn (sarupyamukthi), maar ook nog met God worden verenigd (sayujya)! De weg van de toewijding (bhakthimarga) resulteert ook in het kennen van het Absolute (brahmajnana). Zelfs als de toegewijde er niet om vraagt, zal God hem die kennis schenken. 
lotusknop2.gif (1520 bytes)

Inhoud
Woordenlijst